ORTA GERİLİM ŞALT MALZEMELERİ NELERDİR?
Orta Gerilim Nedir?
Orta gerilim, genellikle 1 kV (1000 Volt) ile 36 kV arasındaki elektrik gerilim seviyelerini ifade etmektedir ve enerji iletiminden önce ve sonrasındaki dağıtım aşamasında kullanılır. Elektrik üretim santrallerinden çıkan elektrik enerjisi orta gerilimde üretilir, yüksek gerilimli olarak enerji iletim hatlarıyla iletilir ve enerjinin, orta gerilimde yerleşim alanları, sanayi tesisleri ve altyapı projelerine güvenli ve verimli şekilde dağıtılmasını sağlar. Alçak gerilimden farklı olarak daha uzun mesafelerde düşük kayıpla enerji taşınmasına imkân tanıyan orta gerilim sistemleri; trafo merkezleri, OG kablolar, kesiciler gibi malzemeler, şalt malzemeleri ile birlikte ekipmanlarla kurulur. Ekstra olarak bazı ülkelerde orta gerilim dağıtım sistemlerinde gerilim dalgalanması olduğundan 40 kV izolasyon seviyesine kadar orta gerilim malzemeleri üretilmekte ve kullanılmaktadır.
Orta Gerilim Şalt Malzemeleri Nelerdir?
Elektrik enerjisinin özellikle iletimi ve dağıtımında kritik bir rol oynayan orta gerilim şalt malzemeleri, 1 kV ila 36 kV arasındaki sistemlerde kullanılır. Bu sistemler; enerji nakil hatları, sanayi tesisleri, trafo merkezleri ve altyapı projelerinde sıkıca yer bulur. Orta gerilim kablo, orta gerilim trafo (transformatör), orta gerilim kesici, og gerilim trafosu, XLPE kablo ve çeşitli kontrol, koruma ekipmanları bu sistemlerin temel taşlarıdır.
Yaygın Olarak Kullanılan Orta Gerilim Şalt Malzemeleri
1.Orta Gerilim (OG) Trafo Çeşitleri (Yağlı ve Kuru Tip)
OG trafo çeşitleri iki temel gruba ayrılır:
Yağlı Tip Hermetik Trafo: Genellikle dış ortamlarda ve beton köşk sistemlerinde kullanılır. Soğutma ve izolasyon yağ ile sağlanır.
Kuru Tip OG Trafo: İç mekan kullanımına uygundur. Patlama riski olmadığından yangın riski düşüktür. Reçine ile kaplanmış sargı yapısı bulunur.
2.OG Kesici (36kV ve altı)
Orta gerilim kesici, vakum veya SF6 gazlı yapısıyla kısa devre ve aşırı akım durumlarında hattı keser. Kesici içeren orta gerilim odası veya şalt merkezleri sayesinde sistem emniyeti sağlanır. Orta gerilim hücrelerinin içerisine monte edilir.
3. OG Ayırıcı ve Topraklama Ayırıcısı
Orta gerilim şalt sistemleri içinde ayırıcılar devreyi gerilim olarak izole etme amacıyla fiziksel olarak ayırmak için kullanılır. Üzerinde yük yokken devre kesilir ve emniyet kilidiyle birlikte gelir. Topraklama ayırıcısı, devre izole edildikten sonra sistemi topraklar.
4. OG Parafudr
Parafudr (İngilizce olarak surge arrester olarak da bilinir), yıldırım ve anahtarlama darbelerinden gelen ani gerilimlere karşı orta gerilim og gerilim trafosu, hücre, trafolar ve iletim hatlarını korur. 36 kV sistemlerde hem og hücre içerisinde ve açık alanda çok sık tercih edilir.
5. OG Dijital Koruma Röleleri
Orta gerilim dijital koruma röleleri, hatlarda meydana gelen arızaları (faz-toprak, faz-faz, dengesizlik vb.) tespit ederek OG kesicileri tetikleyen programlanabilir cihazlardır. SCADA ve otomasyon sistemlerine uyumludur.
6. OG Kablo
OG enerji iletiminde farklı kesitte genelde XLPE kablolar kullanılır:
- 1x50/16 XLPE kablo, kompakt hatlar için uygundur.
- 1x95/16 XLPE kablo, yüksek taşıma kapasitelidir ve 1x95/16 XLPE kablo özellikleri yüksek termal dayanım sunar.
- 1x120 XLPE kablo fiyatı, kesit artıkça yükselir.
- 1x400 XLPE alüminyum kablo fiyatı, alüminyum iletkenliği nedeniyle bakıra göre daha ekonomiktir.
- 6,3 kV XLPE kablo, alçak gerilimle orta gerilim arası geçiş gerilim seviyelerinde kullanılır.
- 36 kV XLPE kablo, uzun mesafeli OG hatlarında tercih edilir.
- XLPE kablo fiyatı, iletken tipi, ekran yapısı ve gerilim seviyesine göre değişir. XLPE kablo birim fiyat analizleri, proje maliyet planlamasında belirleyici olur. YAXC7V-R gibi çeşitlendirilen kablolar, OG hatları için özel yüksük tipi kablolardandır. Orta gerilim kablo fiyatları, kesit, uzunluk ve tip bazlı değerlendirilir.
7. OG Kablo Başlıkları
Orta gerilim kablo başlığı, OG kablonun panele veya trafoya sağlıklı bağlanmasını sağlar. Iç ortam (indoor) ve dış ortam (outdoor) tipleri vardır. Ayrıca standart ve plug-in (geçmeli tip) olarak da sınıflandırılır.
8. OG Akım ve Gerilim Trafosu
OG akım trafoları yüksek gerilimdeki düşük akımı 1 Amper veya 5 Amper değerlerine düşürerek, sayaç ve röle sistemlerine sinyal yollar.
36 kV gerilim trafosu ise yüksek gerilimi 100 VAC seviyesine düşürerek ölçme ve koruma sistemlerinin merkezindedir. OG gerilim trafosu fiyatları, sınıf hassasiyetine ve gerilim seviyesine göre belirlenir.
9. OG Akü Redresör Grubu
OG sistemlerde röleler, haberleşme modülleri ve kesiciler için yardımcı gerilim gerekir. Bu da akü redresör grubu ile sağlanır. Özellikle 24VDC ve 110VDC sistemler yaygındır.
10. Baralar ve İzolasyon Malzemeleri
Orta gerilim akım trafosu ve bağlantı sistemleri için bakır veya alüminyum baralar kullanılır. Gerilim kablo bağlantıları, OG sistemde izole edilmiş yapıda olmalıdır.
Orta gerilim malzeme gruplarına dahil olan izole halı, izole eldiven, ve izole çubuklar, iş güvenliği açısından zorunludur.
11. Orta Gerilimde Kullanılan Diğer Malzemeler
Orta gerilim direkler, projeye göre değişmekte olup galvanizli veya betonarme tiplerde sunulur. Orta gerilim firmaları, malzeme tedariği, saha kurulumu ve servis hizmetlerini kapsayan çözümler sunar. Orta gerilim sürücü, OG motorların verimli çalışması için kullanılan frekans konvertörleridir. Orta gerilim sigortaları ise sistemde bir kesicinin bulunmadığı durumlarda sadece akım kesmek için kullanılır. Sigorta tipleri akım sınırı ve büyüklüğe göre farklılık gösterir.
Orta gerilim şalt, gerek enerji altyapılarında gerek endüstriyel tesislerde sistemin omurgasıdır. OG XLPE kablo, orta gerilim trafo fiyatları, OG malzeme fiyatları, gerilim trafosu, kablo başlıkları gibi onlarca bileşenin uyumlu çalışması, sistemin verimliliğini ve güvenliğini belirler.
Projenize uygun çözümler için teknik şartnameye uygun, kalite belgeli ürünler tercih edilmelidir. OG sistemlerde doğru malzeme seçimi uzun ömür, düşük arıza oranı ve yüksek enerji verimliliği sağlar.
