OG GERİLİM TRAFOLARI
OG Gerilim Trafosu Nedir?
Elektrik enerjisinin güvenli, ölçülebilir ve kontrol edilebilir şekilde yönetilmesi, sadece iletim hatlarının değil, tüm altyapının doğru çalışmasına bağlıdır. Bu altyapının görünmeyen ama vazgeçilmez parçalarından biri de gerilim trafosudur. Özellikle orta gerilim sistemlerinde (OG) kullanılan OG gerilim trafosu, koruma ve ölçüm uygulamalarında kritik bir rol üstlenir.
Gerilim Trafosu Nedir?
Gerilim trafosu, yüksek gerilimli hatlardaki elektrik gerilimini ölçülebilir ve güvenli bir seviyeye indirerek, ölçüm ve koruma sistemlerine uygun sinyaller sağlayan bir transformatör türüdür. Primer sargı doğrudan OG bara veya faz hattına bağlanırken, sekonder sargı genellikle 100 V ya da 110 V gibi standartlaştırılmış düşük gerilim üretir. Böylece OG hücrede bulunan elektrik sayaçları, enerji analizörleri ve koruma röleleri yüksek gerilime maruz kalmadan ölçüm yapabilir.
OG Gerilim Trafosu Ne İşe Yarar?
Orta gerilim seviyelerinde çalışan sistemlerde doğrudan ölçüm yapmak hem tehlikelidir hem de teknik olarak mümkün değildir. Orta gerilim trafoları, yüksek gerilim seviyelerini ölçüm ve kontrol için uygun değerlere düşürerek; hem ölçüm cihazlarının güvenilir çalışmasını hem de koruma rölelerinin doğru ve hızlı tepki vermesini sağlar. Bunun yanında enerji izleme, raporlama ve faturalandırma işlemleri de bu sayede kesintisiz yürütülür. Ayrıca aşırı gerilim durumlarında alarm sistemlerini tetikleyerek erken uyarı imkânı sunar.
OG Gerilim Trafosu Nerelerde Kullanılır?
OG gerilim trafoları, 36 kV değerine kadar olan trafo merkezlerinde ve dolayısıyla orta gerilim hücre içerisinde kullanılır. En yaygın uygulama alanları:
OG hücrelerde (ölçüm ve koruma bölmesinde)
Enerji üretim santrallerinde
OG panoları içinde
Sayaç sistemleri öncesi ölçüm noktalarında
Kompanzasyon sistemleri ve güç kalite enerji analizörleri ile birlikte kullanılır.
OG Gerilim Trafosu Teknik Özellikler
Primer gerilim: 3.6 – 36 kV arası (nominal OG seviyesi)
Sekonder gerilim: 100 V / 110 V (standart)
Frekans: 50 Hz
İzolasyon tipi: Epoksi reçine, yağlı, gazlı (uygulamaya göre)
Montaj: İç mekân veya dış mekân, yatay veya dikey
Not: İç mekân uygulamalarında, kompakt OG hücrelerle uyumlu olan epoksi reçineli gerilim trafoları tercih edilir. Dış ortam koşulları söz konusu olduğunda ise, dayanıklılığıyla öne çıkan yağlı tip gerilim trafoları daha yaygın kullanılır.
OG Gerilim Trafosu ile Akım Trafosu Arasındaki Fark
Her ikisi de ölçüm ve koruma amacıyla kullanılsa da aralarında temel fark şudur. Gerilim trafosu, gerilimi düşürür ve voltaj bilgisini verir. Akım trafosu, akımın değerini düşürerek bağlı olduğu cihaza akım değeri bilgisi verir. İkisi birlikte OG ölçüm hücrelerinde eş zamanlı kullanılarak sistemin tüm parametreleri izlenebilir hale gelir.
Doğru Gerilim Trafosu Seçimi Neden Önemlidir?
OG gerilim trafoları; IEC 61869-3, IEC 60044-2 gibi uluslararası standartlara uygun olarak üretilir. Türkiye’de TEDAŞ projelerinde kullanılacak trafolar ise TEDAŞ’ın ilgili şartnamelerine göre test edilir ve belgelenir. Gerilim trafosunun yanlış seçilmesi, ölçüm hatalarına, koruma sistemlerinin geç tepki vermesine ve enerji kalitesinde bozulmalara neden olabilir. Bu da hem sistem performansını düşürür hem de ekipman ömrünü kısaltır. Doğru trafo seçimi için:
Gerilim seviyesi
Sınıf (ölçüm / koruma)
Doğruluk sınıfı (ör. 0.5, 1, 3P, 6P)
Ortam koşulları
Montaj tipi
gibi parametreler göz önünde bulundurulmalıdır.
OG gerilim trafoları, çoğu zaman arka planda kalsa da orta gerilim sistemlerinin güvenliği ve işleyişi için vazgeçilmez bir rol üstlenir. Doğru seçildiğinde, sadece ölçüm kalitesini değil; aynı zamanda koruma sistemlerinin etkinliğini, enerji izleme doğruluğunu ve sistem güvenliğini doğrudan etkiler. Elektrik şebekelerinin sağlam ve sürdürülebilir çalışması, kullanılan donanımın hem kaliteli hem de sistemle uyumlu olmasına bağlıdır. Bu nedenle OG gerilim trafosu seçerken, teknik gereksinimleri iyi analiz etmek ve standartlara uygun çözümleri tercih etmek kritik bir adımdır.
