OG HÜCRELER (ORTA GERİLİM HÜCRELERİ)
OG Hücre (Orta Gerilim Modüler Hücre) Nedir?
OG hücreler, yani orta gerilim modüler hücreler, 36 kV seviyesine kadar olan enerji dağıtım sistemlerinde anahtarlama, koruma ve ölçme işlemlerini gerçekleştiren, kompakt ve güvenli şalt ekipmanlarıdır. Trafo merkezleri, sanayi tesisleri, indirici ve yükseltici merkezler gibi pek çok uygulama alanında kullanılır.
Bu hücreler, OG kesici, ayırıcı, yük ayırıcısı, akım ve gerilim trafoları, koruma röleleri, bara sistemleri ve kablo bağlantı noktaları gibi birçok bileşeni entegre bir yapıda sunar. Kompakt tasarımı sayesinde alandan tasarruf sağlarken, modüler yapısı sistemin genişletilmesini kolaylaştırır. Genellikle bakım gerektirmeyen bu yapılar, kullanıcı güvenliğini ön planda tutarak kolay işletme imkânı sunar.
OG Hücre Tipleri: Hava ve Gaz İzoleli OG Hücreler
OG hücreler izolasyon tipine göre iki ana grupta sınıflandırılır:
Hava izoleli OG hücreler: Baralar hava ile yalıtılır. Kesici ve ayırıcılar ise SF6 gazı dolu tanklar içerisinde bulunabilir. Bu tip hücreler genellikle daha büyük hacimlidir ancak bakım açısından avantajlıdır.
Gaz izoleli OG hücreler (GIS): Tüm aktif bölümler SF6 gazı ile yalıtılmış metal mahfaza içinde yer alır. Kompakt tasarımı sayesinde yer kısıtlaması olan uygulamalarda ideal bir çözüm sunar. Bu tür hücreler, sektörde yaygın olarak RMU (Ring Main Unit) adıyla bilinir.
OG hücrelerin içerisinde; bara sistemleri, ayırıcılar, topraklama ayırıcıları, OG kesiciler, koruma röleleri, parafudrlar, OG sigortalar, gösterge lambaları, aydınlatma ekipmanları ve ölçüm transformatörleri gibi birçok farklı unsur bir araya getirilmiştir. Hücre tipi ve işlevine göre içeriği değişiklik gösterebilir.
OG Hücre Yapısı ve Sınıflandırmaları
OG modüler hücreler yapısal olarak farklı kriterlere göre sınıflandırılır:
1. Bölmelendirme Tipi
PM (Metal Bölmeli): Açık erişimli alanlarla gerilim altındaki bileşenler, topraklı metal bölmelerle ayrılır.
PI (Yalıtkan Bölmeli): Bu ayrım yalıtkan malzemelerle sağlanır. Genel olarak, daha düşük maliyetli ve hafif yapılarıyla öne çıkarlar.
2. İç Ark Dayanımı (IAC Sınıfları)
A: Sadece yetkili teknik personel müdahale edebilir.
F: Ön yüzeyden erişim sağlanabilir.
L: Yan yüzey erişimi mümkündür.
R: Arka yüzeyden erişim yapılabilir.
3. Servis Sürekliliği (LSC Sınıfları)
LSC-1: Hücredeki tüm bileşenler tek bölmededir; herhangi bir müdahale için tüm sistem enerjisiz olmalıdır.
LSC-2A: Baralar gerilim altında iken diğer elemanlara müdahale edilebilir.
LSC-2B: Hem bara hem de kablo bölmesi enerjili iken anahtarlama elemanlarına erişim mümkündür.
OG Hücre Anma Değerleri ve Boyutlandırma
Türkiye’de yaygın olarak kullanılan OG hücreler: 36 kV anma gerilimi, 630 A sürekli akım taşıma kapasitesi ve 16 kA kısa devre kesme kapasitesine sahiptir. Bu hücrelerin fiziksel boyutları, taşıdıkları gerilime göre değişir. Hava izoleli 36 kV’luk bir hücrede, güvenli yalıtım için baralar arasında ortalama 36 cm boşluk bırakılmalıdır. Bu hesaplama, havanın yaklaşık 1 kV/cm olan dielektrik dayanımına göre yapılır ve hücrenin fiziksel ölçülerini doğrudan etkiler.
SF₆ gazının üstün yalıtım özellikleri, gaz izoleli hücrelerde aynı gerilim değerinde daha az yer kaplayan bir yapı kurulmasına imkân tanır. Bu nedenle sınırlı alanlarda bu hücreler sıklıkla tercih edilir.
Türkiye’de Kullanılan TEDAŞ Tipi OG Hücreler
Ülkemizde OG hücreler, projelere göre TEDAŞ standartlarına uygun olarak üretilmektedir:
SF6 gazlı sistemlerde kullanılacak hücreler, TEDAŞ-MYD/95-002.B; hava izoleli metal mahfazalı hücreler ise TEDAŞ-MYD/95-007.E şartnamesiyle tam uyumlu olmalıdır.
OG hücreler IP 3X, IP 4X, IP41 gibi farklı koruma sınıflarına göre üretilebilir. En sık karşılaşılan hücre tipleri şunlardır:
- Yük ayırıcılı giriş/çıkış hücresi
- Sigortalı trafo koruma hücresi
- Kesicili giriş/çıkış hücresi
- Kesicili trafo koruma hücresi
- Kuplaj hücresi
- Kablo bağlantı hücresi
- Ölçü hücreleri (akım/gerilim)
OG Hücrelerin Kullanım Alanları
OG modüler hücreler;
- Şehir içi dağıtım merkezleri
- Organize sanayi bölgeleri
- Yenilenebilir enerji santralleri
- Endüstriyel tesisler
- Alçak ve orta gerilim trafo merkezleri
gibi birçok alanda yaygın olarak kullanılır. Hem yerden tasarruf sağlar hem de yüksek personel güvenliği sunar. Kompakt yapıları sayesinde sistem kolaylıkla genişletilebilir. OG hücreler, enerji dağıtım tesislerinde yüksek güvenlik, işletme kolaylığı ve uzun ömür sunan modüler anahtarlama elemanlarıdır. Doğru seçilen OG hücreler, hem tesis güvenliğini artırır hem de sistem sürekliliğini garanti altına alır.
