KOMPANZASYON PANOSU TASARIMI

KOMPANZASYON PANOLARI MÜHENDİSLİK TASARIMI 

Günümüzde enerji sistemlerinde verimliliği artırmak, cezalı tarifeleri önlemek ve şebekeye olan reaktif yükü azaltmak için kompanzasyon panoları vazgeçilmez hale gelmiştir. Alçak gerilim sistemlerinde reaktif güç kontrolünü sağlamak amacıyla kurulan bu panolar, özellikle sanayi tesisleri, ticari yapılar ve büyük güç tüketicileri için kritik öneme sahiptir.

Kompanzasyon Panosu Nedir, Neden Kullanılır?

Kompanzasyon panosu, bir elektrik tesisatında reaktif güç dengelemesi yapan özel bir panodur. Sisteme bağlı yüklerin oluşturduğu endüktif (bobinli) veya kapasitif etkiler sonucu oluşan reaktif gücü dengeleyerek cosφ (güç faktörü) değerini iyileştirir.

• Reaktif enerji cezalarını önler.
• Şebekeden çekilen akımı düşürür.
• Gerilim profilini iyileştirir.
• Enerji kalitesini artırır. 

Kompanzasyon Panosu Yapısı

Kompanzasyon panoları, yük karakterine göre sabit ya da otomatik olabilir. Otomatik sistemlerde mikroişlemci tabanlı reaktif güç röleleri, güç faktörünü sürekli izleyerek kondansatörleri kademeli olarak devreye alır veya çıkarır.

Temel bileşenler aşağıdaki gibidir:

• Reaktif Güç Kontrol Rölesi (RGR)
• Kompanzasyon Kontaktörleri (AC veya Tristör Tabanlı)
• Kompanzasyon Kondansatörleri
• Şönt Reaktörler (kapasitif yük baskılanması için)
• Harmonik Filtreler veya Harmonik Filtre Reaktörleri
• Sigortalar / MCCB / MCB Koruma Elemanları
• Fan, termik röle, termostat gibi yardımcı donanımlar

Kompanzasyon Panosu Tasarımı Nasıl Yapılır?

1. Yük Analizi ve Harmonik İnceleme 

Projelendirme öncesi tesisin enerji analizörü ile ölçümleri alınır. Aktif, reaktif ve görünür güç değerleri, harmonik distorsiyon oranları (THDi / THDu) değerlendirilir.

2. Kondansatör Kapasitesi Hesabı

Toplam endüktif yük miktarına göre gerekli kVAr değeri hesaplanır:

3. Kademe Yapısı ve Seçimi

Kondansatör kademeleri simetrik (örneğin: 5-5-5-5) veya asimetrik (örneğin: 5-10-15) olarak planlanabilir. Otomatik kompanzasyon sistemlerinde genellikle 6 ila 12 kademe kullanılır.

4. Harmonik Analizi ve Filtreleme

Harmonik bozulma riski varsa harmonik filtreli kompanzasyon tercih edilir. Aksi takdirde kondansatör ömrü kısalır ve yangın riski artar.

Kompanzasyon Panolarında Kullanılan Yazılımlar

Tasarım ve analiz aşamasında genelde üreticiler şu mühendislik yazılımları tercih eder:

EPLAN – Şematik pano tasarımı

Caneco BT – Reaktif güç hesabı ve koruma koordinasyonu

PowerFactory / ETAP – Güç faktörü optimizasyonu ve harmonik analizi

AutoCAD Electrical – Tek hat şeması ve pano iç yerleşimi

Kompanzasyon Panosu Kurulumu 

1. Panonun mekanik montajı yapılır.

2. Kondansatör ve kontaktör bağlantıları, projeye uygun kablo kesitleriyle bağlanır.

3. Röle programlaması yapılır (cosφ hedefi belirlenir).

4. Gerilim, akım ve THD değerleri test edilir.

5. Kademe sıralaması ve geçiş süresi kontrol edilir.

6. Termal kamera ile ısınma ve bağlantı kontrolleri yapılır.

Kompanzasyon Panosu Çeşitleri 

• Otomatik Kompanzasyon Panoları
• Harmonik Filtreli Kompanzasyon Panoları
• Şönt Reaktörlü Kompanzasyon Panoları
• Tristör Kontrollü (hızlı) Kompanzasyon Sistemleri
• GES (Güneş Enerjisi) için kompanzasyon panoları
• Endüktif yükler için aktif kompanzasyon sistemleri 

Kompanzasyon Panosu Fiyatları

Kompanzasyon pano fiyatları, aşağıdaki faktörlere göre değişir:

• Toplam kompanzasyon ihtiyacı (kVAr)
• Otomatik mi sabit mi?
• Harmonik filtreli mi?
• Kullanılan ekipman markası (Schneider, Lovato, ABB vs.)
• Kademe sayısı ve kablolama karmaşıklığı
• Montaj dahil mi, yalnızca pano mu? 

Kompanzasyon panoları, enerji kalitesinin artırılması ve maliyet optimizasyonu açısından modern tesislerin vazgeçilmez bileşenidir. Doğru boyutlandırılmış ve mühendislik kurallarına uygun dizayn edilmiş bir kompanzasyon sistemi, sadece cezaları engellemekle kalmaz, aynı zamanda sistemin ömrünü uzatır ve işletme maliyetlerini düşürür. Tasarım aşamasında kullanılan yazılımlar, yük karakteristiğine uygun komponent seçimi ve harmonik analizi, sistemin performansını doğrudan etkiler.