Alçak Gerilim Malzemeleri

OTOMATİK SİGORTALAR

Minyatür devre kesici (MCB) olarak da bilinen otomatik sigortalar, elektrik tesisatlarında en sık tercih edilen güvenlik elemanları arasında yer alır ve hem evsel hem de sanayi tipi uygulamalarda büyük öneme sahiptir. Kısa devre ya da aşırı akım gibi riskleri tespit eden bu cihazlar, elektrik akışını anında keserek tesisatın zarar görmesini önler.

Otomatik Sigorta Nedir?

Otomatik sigorta, elektrik devresinde kısa devre arızası gibi oluşabilecek tehlikeli akım artışlarını algılayan bu cihazlar, akışı keserek olası arızaların ve hasarların önüne geçer. Minyatür sigorta, otomat ya da elektrik şalteri gibi isimlerle de anılır. Diğer klasik sigortalardan farklı olarak tekrar kullanılabilir yapıdadır ve üzerindeki mandal yardımıyla kolaylıkla devreye alınabilir.

Otomatik Sigorta Nasıl Çalışır?

Bu cihazlar iki ana prensibe göre çalışır:

1. Termik Koruma (Aşırı Yük Koruması)

Sigortanın içinde yer alan bimetal şerit, devreden uzun süre boyunca yüksek akım geçerse ısınır ve genleşir. Bu genleşme, mandalı serbest bırakarak kontakların açılmasını ve elektrik akımının kesilmesini sağlar. Böylece tesisat ve cihazlar aşırı yükten korunur.

2. Manyetik Koruma (Kısa Devre Koruması)

Ani bir kısa devre akımı algılandığında, sigorta içindeki bobin, elektromanyetik alan oluşturarak hızlıca tepki verir ve devreyi anında keser. Bu hızlı mekanizma, yangın gibi ciddi tehlikeleri önlemede etkilidir.

Otomatik Sigorta Türleri ve Kullanım Alanları

Farklı yük tiplerine ve devre ihtiyaçlarına göre çeşitli otomatik sigorta türleri mevcuttur:

Otomatik sigortalar, devreden geçen yüksek akımlara verdikleri tepkiye göre farklı açma karakteristiklerine sahiptir. En yaygın kullanılan üç tipi B, C ve D eğrileridir:

B tipi otomatik sigortalar, devreden geçen akım, nominal değerin yaklaşık 3 ila 5 katına ulaştığında devreyi keser. Bu nedenle hassasiyet gerektiren konut içi uygulamalarda; aydınlatma tesisatları, priz hatları ve rezistif yükler için uygundur.
C tipi sigortalar, 5 ila 10 katlık ani akım yükselmelerinde tepki verir. Endüktif karakterdeki yüklerin bulunduğu sanayi ve ticari sistemlerde tercih edilir. Özellikle motorlar, trafo girişleri ve kompakt endüstriyel ekipmanlar için güvenli bir koruma sağlar.
D tipi sigortalar ise daha yüksek kalkış akımlarına dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Nominal akımın 10 ila 20 katı gibi yüksek seviyelere ulaşıldığında açma yapar. Kompresörler, ağır sanayi makineleri ve yüksek güçlü motorlar gibi ani yüklenme oluşturan sistemlerde kullanılır.

Bu farklı sigorta tipleri, her uygulamanın gerektirdiği özelliklere göre seçilmeli ve doğru devreye entegre edilmelidir. Yanlış tip seçimi hem cihaz arızalarına neden olabilir hem de sistemin genel verimliliğini olumsuz etkiler.

Nominal Akım Değerleri ve Tanımı

Otomatik sigortalar, farklı akım taşıma kapasitelerine sahip olacak şekilde üretilir. Yaygın olarak kullanılan değerler şunlardır: 1A, 2A, 4A, 6A, 10A, 16A, 20A, 25A, 32A, 40A, 63A, 80A, 100A, 125A.

Belirtilen değerler, sigortanın herhangi bir kesintiye neden olmadan sürekli olarak taşıyabileceği maksimum akımı temsil eder. Sigorta üzerinde genellikle yalnızca rakam bulunur, “A” (amper) sembolü yazılmayabilir.

Otomatik Sigortaların Kullanım Alanları

Konut Uygulamaları: Aydınlatma, priz devreleri ve küçük ev aletlerinin korunmasında genellikle B tipi sigortalar tercih edilir.
Ticari Alanlar: Ofis elektriği, klima sistemleri, UPS ve BT altyapısı için B ve C tipi sigortalar kullanılır.
Endüstriyel Sistemler: Motor kontrol merkezleri, otomasyon panoları, üretim hattı ekipmanları için C ve D tipi sigortalar uygundur.
Doğru Akım (DC) Sistemleri: Güneş enerjisi uygulamaları, batarya sistemleri ve DC yük merkezleri için özel DC otomat sigortalar kullanılır.

Elektrik tesisatında güvenliğin teminatı olan otomatik sigortalar, hem kullanıcı güvenliğini sağlar hem de cihazların ömrünü korur. Minyatür sigortalar, elektrik şalterleri, ev tipi otomatlar, hatta DC otomatlar, farklı uygulama alanlarına özel olarak geliştirilmiştir. Gelişen teknolojiyle birlikte daha kompakt ve akıllı hale gelen bu cihazlar, gelecekte de elektrik sistemlerinin vazgeçilmez koruyucuları olmaya devam edecektir.