EPDK REAKTİF ENERJİ TARİFESİ – REAKTİF KAPASİTİF CEZA ORANLARI (2025)
Sanayi tesisleri, ticari işletmeler ve yüksek güçlü tüketiciler açısından reaktif enerji kontrolü, enerji kalitesini yükseltmenin yanı sıra, olası reaktif ceza bedellerinin önüne geçilmesinde de hayati bir öneme sahiptir. Türkiye’de bu konuyla ilgili yasal düzenlemeler, EPDK reaktif ceza yönetmeliği kapsamında açıkça tanımlanmıştır.
Reaktif Ceza Nedir?
Elektrik dağıtım şirketleri, belirli oranların üzerinde reaktif güç çeken tüketicilere reaktif ceza uygular. Bu ceza, enerjinin verimli kullanılmadığını gösterir ve faturaya ek maliyet olarak yansır.
EPDK Reaktif Enerji Tarifesi - Reaktif Kapasitif Ceza Oranları (2025)
Reaktif Enerji Tarifesinin Uygulanmadığı Durumlar
Reaktif enerji bedeli aşağıdaki abonelere uygulanmaz:
- Mesken (konut) aboneleri
- Aydınlatma tarifesi kullanıcıları
- Tek fazlı beslenen aboneler
- 9 kW’a kadar bağlantı gücüne sahip olan aboneler (dahil)
- Enerji üreticileri (veriş yönünde ve 16. maddenin 3. fıkrasına tabi durumlarda)
Not: Bu kullanıcılar için kompanzasyon sistemi zorunlu değildir.
Reaktif Enerji Tarifesinin Uygulandığı Durumlar
Aşağıdaki koşullar oluştuğunda reaktif enerji bedeli faturalara yansıtılır:
- Yukarıdaki kapsam dışında kalan tüm kullanıcılar (özellikle ticarethane, sanayi, organize sanayi, AVM, vb.)
- Sisteme enerji veren üreticiler (çekiş yönünde, 16. maddenin 4. fıkrasına tabi olanlar)
Kompanzasyon sisteminde yılda bir kez yaşanan arızadan kaynaklı ihlal, cezaya tabi tutulmaz. Reaktif enerji ölçüm sistemi, dağıtım şirketi tarafından kurulmalıdır. Kurulmamışsa reaktif ceza uygulanamaz.
Reaktif Sınır Aşımı Kriterleri
Kurulu gücü 50 kVA altı olanlar için:
- Endüktif reaktif enerji tüketimi, aktif enerjinin %33’ünü aşarsa
- Kapasitif reaktif enerji miktarı, aktif enerjinin %20’sini aşarsa
Reaktif enerji bedeli uygulanır.
Kurulu gücü 50 kVA ve üzeri olanlar için:
- Endüktif oran > %20
- Kapasitif oran > %15
Reaktif enerji bedeli uygulanır.
Bu oranların aşılmadığı dönemlerde reaktif ceza yansıtılmaz.
Reaktif Enerji Bedelinin Uygulanma Şekli
- Endüktif sınır aşılırsa: Sayaçta ölçülen tüm endüktif reaktif enerjiye tarife uygulanır.
- Kapasitif sınır aşılırsa: Sayaçta ölçülen tüm kapasitif reaktif enerjiye tarife uygulanır.
- Her iki sınır da aşılırsa: Hangisi daha yüksekse, o sayaçtaki toplam değere reaktif enerji tarifesi uygulanır.
Sayaçların Hiçbir Değer Kaydetmemesi (Madde 14)
Eğer kullanıcı kusurundan dolayı hem endüktif hem kapasitif sayaçlar sıfır değer gösterirse faturada, çekilen aktif enerjinin %90’ı kadar reaktif enerji tüketilmiş sayılır ve bu değer üzerinden ceza hesaplanır. Ancak kullanıcı, bu sayaçların doğru çalıştığını belgelendirirse (örneğin sayaç ayar istasyon raporuyla), takip eden ilk faturada reaktif bedel silinir.
Kompanzasyon İle Reaktif Ceza Nasıl Önlenir?
Reaktif güç kompanzasyon sistemleri, kondansatör veya şönt reaktörler kullanılarak sistemdeki reaktif enerjiyi dengelemek amacıyla kurulur. Kompanzasyon sistemi;
- Faz farkını azaltır,
- Güç faktörünü artırır,
- Şebekeye binen yükü hafifletir,
- Ceza sınırlarının altında kalmanızı sağlar.
Modern sistemlerde, otomatik kompanzasyon röleleri sayesinde yük durumuna göre kondansatör grupları dinamik olarak devreye alınır veya devreden çıkarılır. Kompanzasyon ceza hesaplamalarının doğru şekilde yapılması, hem endüktif hem de kapasitif reaktif ceza risklerini ortadan kaldırmanın yanı sıra, şebekenin kararlı ve verimli çalışmasını sağlamak açısından büyük önem taşır.
