ELEKTRİK PANOSU NASIL DİZAYN EDİLİR? TEKNİK DETAYLAR, PROGRAMLAR VE MÜHENDİSLİK ESASLARI
Elektrik Panosu Dizaynı: Teknik Detaylar, Programlar ve Mühendislik Esasları
Elektrik panosu, elektrik enerjisinin güvenli bir şekilde dağıtımını sağlayan, sistemin kontrol ve koruma bileşenlerini içeren temel bir donanımdır. Alçak gerilim sistemleri başta olmak üzere birçok endüstriyel, ticari ve konut uygulamasında elektrik panosu kurulumu, enerji sürekliliği ve güvenliği açısından kritik öneme sahiptir.
Elektrik Panosu Nedir, Neden Kullanılır?
Elektrik panosu, bir binaya veya tesise giren enerjinin ana dağıtım noktasını oluşturur. Şebekeden alınan enerji, burada devre kesiciler, kontaktörler, sigortalar ve röleler aracılığıyla bölümlere ayrılır. Panolar, enerjiyi dağıtmanın yanı sıra:
- Aşırı akım ve kısa devre koruması sağlar.
- Enerji yönetimini optimize eder.
- Sistemin izlenebilirliğini artırır.
- Uzaktan kontrol ve otomasyon altyapısı sunar.
Elektrik Panosu Dizayn Süreci
1. İhtiyaç Analizi ve Yük Hesapları
Elektrik pano dizaynı, sistemin toplam gücü, yük karakteristiği (endüktif, kapasitif), faz sayısı (monofaze, trifaze) ve gerilim seviyesi (0,4 kV altı alçak gerilim) belirlenerek başlar. Alçak gerilim pano şeması çıkarılırken aşağıdaki hesaplamalar yapılır:
- Aktif, reaktif ve görünür güç analizi
- Kısa devre hesapları
- Gerilim düşümü hesapları
- Selectivity (seçicilik) analizi
2. Tek Hat ve Detay Şemaların Oluşturulması
Proje çiziminde tipik olarak aşağıdaki diyagramlar oluşturulur:
- Tek hat şeması (Single Line Diagram)
- Pano yerleşim planı
- Kablolama (iç bağlantı) detayları
- Elektrik panosu bağlantı şeması
Elektrik Pano Dizaynında Kullanılan Yazılımlar
Elektrik panosu tasarımı, manuel çizimlerin yerini alan mühendislik yazılımları ile daha güvenli, hızlı ve standartlara uygun şekilde yapılmaktadır. İşte profesyonel projelerde yaygın olarak tercih edilen programlar aşağıdaki gibidir.
EPLAN Electric P8: Endüstriyel otomasyon ve alçak gerilim pano projeleri için dünya genelinde en çok tercih edilen yazılımlardan biridir. Tek hat şeması, iç bağlantı diyagramı, kablo listesi ve terminal bağlantıları gibi detayların otomatik oluşturulmasını sağlar. Aynı zamanda pano bileşenlerinin 3D yerleşim planları da yapılabilir.
AutoCAD Electrical: Sembol kütüphaneleri ve otomatik numaralandırma özellikleri sayesinde pano çizim süresini önemli ölçüde kısaltır. Standartlara uygun çizim altyapısı sunar ve özellikle otomasyon projelerinde pratik çözümler sağlar.
Caneco BT: Alçak gerilim pano projelerinde kısa devre hesapları, gerilim düşümü analizleri, cihaz seçimi ve koruma koordinasyonu için kullanılır. Elektrik panosu fiyatları belirlenirken teknik uygunluğu sağlayan hesaplama altyapısı sunar.
SEE Electrical: Küçük ve orta ölçekli pano projeleri için kullanıcı dostu arayüzüyle tercih edilen bir programdır. Kablolama, numaralandırma, etiketleme gibi işlemleri kolaylaştırır.
Schneider Electric EcoStruxure Panel Builder / XLPro³ (Legrand): Üretici firmalara özel geliştirilmiş bu araçlar, pano bileşenlerinin seçimi, ısı dağılım analizi ve yerleşim planlarının hazırlanmasını kolaylaştırır. Ayrıca pano fiyatlandırması ve parça listesi oluşturma aşamasında avantaj sağlar.
Bu yazılımlar sayesinde alçak gerilim pano şeması detaylı şekilde hazırlanabilir, elektrik pano montajı süreci dijital ortamda simüle edilebilir ve elektrik panosu bağlantı şeması kusursuz biçimde çıkarılabilir.
Elektrik Panosu Malzemeleri ve Bileşenleri
Bir elektrik panosu, fonksiyonel görevlerine göre çeşitli bileşenler içerir:
- Ana şalterler (MCCB, ACB)
- Kaçak akım koruma röleleri (RCCB, RCBO)
- Sigortalar ve devre kesiciler
- Kontaktör, zaman rölesi, motor koruma şalteri
- PLC, HMI, enerji analizörleri
- Ray tipi kablo kanalları, terminal blokları
- İzolatörlü bara sistemleri
- Topraklama baraları ve nötr baraları
Elektrik Pano Montajı Nasıl Yapılır?
Elektrik pano montajı, aşağıdaki sıralamaya göre yürütülür:
- Pano kabini sahaya yerleştirilir ve sabitlenir.
- İç düzenekler (raylar, baralar, izolatörler) monte edilir.
- Koruma ve kontrol elemanları yerleştirilir.
- Pano içi kablolama, projeye göre numaralandırılarak tamamlanır.
- Giriş-çıkış kabloları bağlanır.
- İzolasyon testleri ve topraklama ölçümleri yapılır.
- Enerji verilmeden önce fonksiyon testleri gerçekleştirilir.
Elektrik Panosu Kurulumu ve Test Süreci
Panonun devreye alınmadan önce şu testler yapılmalıdır:
- İzolasyon testi (Megger ile)
- Süreklilik testi
- Topraklama testi
- Fonksiyonel test (yük altında açma/kapama)
- Termal kamera ile ısınma kontrolü
Elektrik Panosu Çeşitleri
Kullanım alanlarına göre elektrik pano çeşitleri şunlardır:
- Ana Dağıtım Panoları (MDP)
- Alt Dağıtım Panoları (SDP)
- Motor Kontrol Panoları (MCC)
- Kompanzasyon Panoları
- PLC Otomasyon Panoları
- Sayaç Panoları
Elektrik Panosu Fiyatları
Elektrik pano fiyatları, aşağıdaki değişkenlere göre belirlenir:
- Projede kullanılan ekipman kalitesi (ABB, Siemens, Schneider gibi markalar)
- Pano tipi (duvar tipi, yer tipi, modüler sistemler)
- Montaj dahil mi, sadece pano mu?
- Koruma sınıfı (IP20, IP54, IP65 gibi)
- Boyut, giriş/çıkış sayısı ve kısa devre dayanımı
Elektrik panosu dizaynı; hem mühendislik prensipleri hem de uluslararası standartlar (IEC 61439, TSE, TEDAŞ şartnameleri vb.) çerçevesinde yüksek hassasiyet gerektirir. Modern yazılım araçlarıyla yapılan doğru dizayn, sistemin güvenli, verimli ve uzun ömürlü çalışmasını sağlar. Gerek elektrik panosu fiyatları, gerekse elektrik pano kurulumu gibi konularda doğru planlama yapmak, projenin sürdürülebilirliği için temel şarttır.
