Raspberry Pi Nedir, Neler Yapılabilir?
Teknoloji dünyasında kendin yap alışkanlıklarını kökten değiştiren bir cihaz varsa, o da Raspberry Pi'dir. Kredi kartı büyüklüğünde, düşük maliyetli ve şaşırtıcı derecede yetenekli bir cihaz olan Raspberry Pi nedir?
En basit tanımıyla, o bir tek kartlı bilgisayardır. Başlangıçta İngiltere'de öğrencilere bilgisayar bilimlerini ve programlamayı sevdirmek amacıyla geliştirilen bu mini bilgisayar Raspberry, kısa sürede hobi meraklılarının, mühendislerin ve hatta endüstriyel çözümler arayan profesyonellerin gözdesi haline geldi.
Bir Raspberry Pi; internette gezinmekten kod yazmaya, robotik projelerden ev otomasyon sistemlerine kadar akla gelebilecek yüzlerce farklı amaç için kullanılabilen, tam fonksiyonlu bir bilgisayardır. Bu içeriğimizde, bu küçük devin nasıl çalıştığını, Raspberry Pi projeleri ile neler başarabileceğinizi ve en yeni modeli olan Raspberry Pi 5'in neler getirdiğini inceleyeceğiz.
Raspberry Pi Nasıl Çalışır?
Raspberry Pi'nin bir mikrodenetleyici (Arduino gibi) değil, tam teşekküllü bir bilgisayar olduğunu anlamak önemlidir. Bir masaüstü veya dizüstü bilgisayarın temel bileşenlerine sahiptir:
- İşlemci (CPU)
- Bellek (RAM)
- Grafik İşlemci (GPU)
- Bağlantı Portları
Çalışması için bir işletim sistemine ihtiyaç duyar. Bu işletim sistemi, genellikle Raspberry Pi OS (eski adıyla Raspbian) adı verilen, Linux tabanlı özel bir sürümdür ve bir microSD karta kurulur. Kartı çalıştırdığınızda, tıpkı normal bir bilgisayar gibi bu işletim sistemi açılır ve size bir masaüstü ortamı sunar.
Bu kartı özel yapansa GPIO pinleridir. Bu pinler sayesinde Raspberry Pi, dış dünya ile fiziksel olarak etkileşime girebilir; sensörlerden veri okuyabilir, motorları çalıştırabilir ve LED'leri yakabilir.
Raspberry Pi ile Neler Yapılabilir?
Raspberry Pi kullanım alanları neredeyse hayal gücünüzle sınırlıdır. Bu mini bilgisayar Raspberry ile yapılabilecek popüler Raspberry Pi projeleri şunlardır:
- Eski atari ve konsol oyunlarını (NES, SNES, Sega vb.) oynamak için bir simülasyon merkezi kurabilirsiniz.
- Tüm ev ağınızı internet reklamlarından ve izleyicilerden koruyan bir DNS sunucusu kurabilirsiniz.
- Harici disklerinizi bağlayarak kendi özel Google Drive veya Dropbox benzeri dosya sunucunuzu (Nextcloud veya Samba ile) oluşturabilirsiniz.
- Düşük trafikli kişisel blogunuzu veya web sitenizi barındırabilirsiniz.
- Bir robotun beyni olarak kullanarak görüntü işleme, otonom hareket veya uzaktan kontrol sağlayabilirsiniz.
- USB kameraları kullanarak hareket algıladığında kayıt yapan ve size bildirim gönderen bir sistem (MotionEyeOS ile) kurabilirsiniz.
- Çeşitli sensörler bağlayarak evinizin hava kalitesini veya dış ortamın hava durumunu takip edebilirsiniz.
Ev Otomasyonu ve Medya Merkezi Kurulumu
Raspberry Pi kullanım alanları içinde en popüler olanı akıllı ev yönetimidir. Aşağıda yer alan ev otomasyonu ve medya merkezi kurulumu önerilerimize göz atabilirsiniz.
Medya Merkezi (Kodi / Plex)
Raspberry Pi'nizi HDMI üzerinden televizyonunuza bağlayarak onu güçlü bir medya oynatıcıya dönüştürebilirsiniz. Kodi (veya OSMC / LibreELEC gibi dağıtımlar) yazılımı sayesinde, harici disklerinizdeki veya ağınızdaki filmleri, dizileri ve müzikleri modern bir arayüzle oynatabilirsiniz. Alternatif olarak, onu bir Plex Media Server olarak kurup evinizdeki diğer cihazlara (telefon, tablet, akıllı TV) medya akışı yapmasını sağlayabilirsiniz.
Ev Otomasyonu
Piyasadaki farklı marka akıllı cihazları (lambalar, prizler, sensörler) tek bir yerden yönetmek karmaşık olabilir. Raspberry Pi'ye Home Assistant veya openHAB gibi açık kaynaklı otomasyon yazılımları kurarak, evinizi yöneten merkezi ve gizliliğinizi koruyan bir beyin oluşturabilirsiniz. Bu sistem, farklı protokollerdeki (Wi-Fi, Zigbee, Z-Wave - ek USB donanımları ile) tüm cihazlarınızı birbiriyle konuşturur.
Raspberry Pi 5 ile Gelen Yenilikler
2023'ün sonlarında piyasaya sürülen Raspberry Pi 5, önceki modellere göre devrim niteliğinde bir performans artışı sundu. Başlıca yenilikler şunlardır:
- Yeni 64-bit dört çekirdekli Arm Cortex-A76 işlemci, Raspberry Pi 4'e göre 2-3 kat daha fazla işlem gücü sunar. Bu, onu günlük masaüstü kullanımı için çok daha uygun hale getirir.
- Belki de en önemli yenilik PCIe 2.0 Arayüzüdür. Bu arayüz sayesinde, uyumlu bir HAT (eklenti kartı) ile Raspberry Pi'ye artık süper hızlı NVMe SSD'ler bağlanabilmektedir. Bu, microSD kartların yavaşlığından kaynaklanan darboğazı tamamen ortadan kaldırır.
- Daha güçlü bir GPU, çift 4K@60Hz HDMI çıkışı desteği ve daha hızlı USB 3.0 portları sunar.
- Yıllardır beklenen fiziksel açma/kapama düğmesi nihayet karta eklenmiştir.
- Artan güç, daha fazla ısı anlamına gelir. Pi 5'in tam performansta çalışabilmesi için artık resmi bir aktif soğutucu (fanlı soğutma) kullanılması tavsiye edilmektedir.
Arduino ve Raspberry Pi Farkı
Bu iki popüler kart genellikle karıştırılır ancak temelde tamamen farklı amaçlara hizmet ederler.
| Özellik | Raspberry Pi | Arduino |
| Tanım | Mini Bilgisayar (SBC) | Mikrodenetleyici (MCU) |
| İşletim Sistemi | Var (Linux tabanlı, örn: Raspberry Pi OS) | Yoktur (Yüklenen tek bir programı çalıştırır) |
| Görev | Çoklu görev (Aynı anda birden fazla program) | Tek görev (Bir döngü içinde tek bir kod) |
| Güçlü Yanları | Detaylı hesaplamalar, ağ işlemleri, yapay zeka, video işleme, sunucu görevleri, çoklu görevler. | Gerçek zamanlı donanım kontrolü, sensör okuma, motor sürme, düşük güç tüketimi, anında tepki. |
| Karmaşıklık | Yüksek (Bir bilgisayar yönetmek gerekir) | Düşük (Basit bir kod yazılır ve yüklenir) |
| Güç Tüketimi | Yüksek (Sürekli çalışmada Watt'lar) | Çok Düşük (Miliwatt seviyeleri) |
Bir robot projesinde Raspberry Pi beyni (Görüntüyü işler, nereye gideceğine karar verir, ağdan komut alır) oluştururken, Arduino omuriliği (Tekerlek motorlarını sürmek, sensörlerden anlık mesafe okumak gibi refleksif görevleri) yönetir.
Raspberry Pi nedir sorusunun cevabı, sizin ona yüklediğiniz görevdir. Hem yeni başlayanlar için öğrenme kaynağı hem de tecrübeli geliştiriciler için güçlü bir prototipleme platformu sunan, teknoloji dünyasının İsviçre çakısıdır.
