AMPUL ÇEŞİTLERİ NELERDİR? E27, GU10, T5 VE DİĞER TİPLERİN KULLANIM ALANLARI

Ampul Çeşitleri Nelerdir? E27, GU10, T5 ve Diğer Tiplerin Kullanım Alanları

Aydınlatma sistemlerinde kullanılan ampuller, sadece ışık yaymakla kalmaz; mekanların işlevselliğini, atmosferini ve enerji tüketimini doğrudan etkileyen bileşenlerdir. Ampul çeşitleri farklı teknik özelliklere, bağlantı yapılarına ve kullanım alanlarına göre sınıflandırılır. 

E27, GU10 ve T5 gibi ifadeler, çoğu kullanıcıya karmaşık gelse de aslında ampulün duy yapısını ve bağlantı tipini ifade eden teknik kodlardır. Ev, ofis, endüstri ya da dış mekan fark etmeksizin kullanılacak ampulün doğru seçilmesi; hem uzun ömür hem de verimli aydınlatma açısından kritik rol oynar.

Ampul Tipleri Neye Göre Sınıflandırılır?

Aydınlatma sistemlerinde kullanılan ampuller, sadece ışık üretme biçimleriyle değil; duy yapısı, formu, çalışma gerilimi ve kullanım amacı gibi birçok farklı teknik özelliğe göre sınıflandırılır. Her ampul tipi, belirli bir armatürle ve kullanım senaryosuyla uyumlu olacak şekilde tasarlanır. Bu nedenle ampul seçiminde yalnızca watt veya lümen değeri değil, bağlantı tipi, ışık teknolojisi ve kullanım alanı gibi kriterler de göz önünde bulundurulmalıdır. Aşağıda ampullerin hangi başlıklar altında gruplandığını teknik olarak inceleyebilirsiniz.

Duy Tipine Göre

• E27, E14 (vidalı)
• GU10, G9 (pimli)
• B22, MR16, G4 vb.

Işık Kaynağı Teknolojisine Göre

• LED
• Halojen
• Floresan (CFL, T5, T8)
• Akkor flamanlı

Şekil ve Formuna Göre

• Tüp (T5, T8)
• Küre (G serisi)
• Mum tipi
• Reflektör (R, PAR serisi)
• Spiral (kompakt floresan)

Gerilim Tipine Göre

• Düşük voltajlı (12V, 24V)
• Şebeke voltajlı (220V–230V)

Kullanım Alanına Göre

• İç mekân (ev, ofis)
• Dış mekân (bahçe, sokak)
• Endüstriyel (depo, fabrika)
• Dekoratif / vitrin
• Işık Rengine Göre (Kelvin Değeri)
• Sıcak beyaz (2700K – 3000K)
• Nötr beyaz (4000K)
• Soğuk beyaz (6000K – 6500K) 

Dimmer Uyumluluğuna Göre

• Dimmer destekli
• Dimmer uyumsuz (sabit parlaklık)

E27 Ampul Nedir? Nerelerde Kullanılır? 

E27 ampuller, en çok bilinen ve ev tipi armatürlerle en uyumlu olan vida tabanlı ampul modelleridir. “E” harfi Edison vidasını, “27” ise duy çapının 27 milimetre olduğunu gösterir. Avizeler, tavan lambaları, masa lambaları, gece lambaları gibi iç mekân armatürlerinin çoğu E27 ampul ile uyumludur. Bu ampuller LED, akkor, kompakt floresan gibi farklı teknolojilerle üretilebilir. 

E27 ampuller genellikle 230V şebeke gerilimine uygun şekilde tasarlandığı için ekstra dönüştürücü ya da balast gerektirmez. Renk sıcaklıkları (Kelvin) ve ışık şiddetleri (lümen) ihtiyaca göre farklılık gösterebilir. Uygun ışık dağılması ve montaj kolaylığı sayesinde hem evlerde hem ofislerde kullanıma uygundur.

GU10 Ampul Nedir? Hangi Alanlar İçin Uygundur?

GU10 ampuller, iki kısa pime ve kilitli bağlantı sistemine sahip olan spot aydınlatma ürünleridir. 10 mm aralıklı iki pimi, GU10 duyuna takılarak saat yönünde çevrilir ve yerine oturtulur. Bu yapı özellikle tavan spotları, ray aydınlatmalar, vitrin içi armatürler ve banyo-tavan aydınlatmalarında tercih edilir.

 230V doğrudan bağlantıya uygun olan GU10 modeller, genellikle LED teknolojisiyle üretilir. Akkor ya da halojen muadillerine göre daha düşük ısı üretir ve enerji tüketimini önemli ölçüde azaltır. Spot aydınlatma ihtiyacı olan, belirli bir nesneyi ya da alanı vurgulamak istenen yerlerde kullanımı yaygındır. GU10 ampuller geniş ışık açısıyla dar ya da geniş alanları kontrollü şekilde aydınlatabilir.

T5 Ampul Nedir? Özellikleri ve Kullanım Alanları 

T5 ampuller, genellikle floresan tüp formunda üretilen, çapı yaklaşık 16 mm olan lineer aydınlatma ürünleridir. “T” harfi tüp (tube), “5” ise 5/8 inç çapı ifade eder. Bu ampuller genellikle ofislerde, okullarda, otoparklarda ve endüstriyel tesislerde tercih edilir.

T5 lambalar, T8 ve T12 gibi daha geniş tüplere kıyasla daha ince yapılıdır ve daha verimli çalışır. Çalışmaları için elektronik balast gerektirir. T5 modellerin çalışma ömrü oldukça uzundur ve ışık yayma kapasiteleri homojendir. Bu sebeple uzun koridorlar, masaüstü aydınlatmaları, raf içi sistemleri ve dekoratif aydınlatmalarda kullanılır. Kompakt, az yer kaplayan yapıları sayesinde modern ofis projelerinde tercih edilir.

Ampul Duy Tipleri Arasındaki Farklar Nelerdir?

Farklı ampul tipleri, farklı bağlantı sistemlerine sahiptir. E serisi (E27, E14) vidalı bağlantı sunarken, G serisi (GU10, G9) pimli sistem kullanır. T serisi (T5, T8) tüp formludur ve balast ile çalışır. MR16 gibi tipler düşük voltajlı trafo ile çalışırken, B22 tipi ampuller İngiliz tipi soket yapısına sahiptir. 

Her duy tipi belirli bir armatür tipiyle uyumludur; bu nedenle ampul alırken mevcut aydınlatma sistemine uygun bağlantı tipine sahip ürün seçilmelidir. Uyumlu olmayan bir ampul yalnızca çalışmaz değil, armatüre zarar da verebilir.

Ampul Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Ampul seçimi sadece bağlantı tipine göre değil, aynı zamanda kullanım amacına göre yapılmalıdır. Dikkat edilmesi gereken teknik parametreler arasında:

Lümen (lm) ampulün ne kadar ışık yaydığını gösterir. Daha yüksek lümen  daha parlak ışık demektir.

• Kelvin (k) ışık rengini ifade eder. 2700k sarı, 4000k nötr beyaz, 6500k ise soğuk beyaz ışık üretir.
• Watt (w) tüketilen enerjiyi gösterir. Led’lerde düşük watt yüksek lümenle çalışabilir.
• Duy tipi armatüre uygunluk için e27, gu10, t5 gibi doğru bağlantı tipi seçilmelidir.
• Voltaj uyumu 12v ya da 230v gibi gerilim değeri mutlaka kontrol edilmelidir.
• Dimmer uyumluluğu ışık şiddeti ayarlanacaksa ampulün dimmer destekli olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Sık karşılaşılan ampul kodları ve açıklamaları şu şekildedir:

Peki, hangi ampul nerede kullanılmalı? 

• Salon / Yatak Odası: E27 LED – 2700K sıcak beyaz
• Mutfak / Banyo: GU10 – 4000K nötr beyaz
• Çalışma Masası: E14 LED – 5000K doğal beyaz
• Ofis / Koridor: T5 floresan – 4000K
• Vitrin / Raf Aydınlatma: G9 ya da MR16 – 3000-4000K